Natuurlijke oplossingen Geuldal

Natuurmonumenten is vele jaren actief in het Geuldal. Eén van de overkoepelende initiatieven van Natuurmonumenten en andere natuurorganisaties is om het stroomgebied in te richten als klimaatbuffer om de gevolgen van klimaatverandering (wateroverlast én droogte) beter het hoofd te kunnen bieden. In de ‘Visie op een klimaatrobuust Geuldal’ heeft Natuurmonumenten in samenwerking met ARK Natuurontwikkeling, Limburgs Landschap en Staatsbosbeheer hun visie beschreven en een maatregelenoverzicht gepresenteerd.

Waternoodramp Limburg

Na drie droge zomers werd Limburg in juli 2021 plots overvallen door extreme regenval en overstromingen. Het mondde uit in een van de grootste watersnoodrampen die ooit in Limburg heeft plaatsgevonden. Bureau Stroming onderzocht in opdracht van Natuurmonumenten het effect van de reeds aanwezige natuurlijke oplossingen.

Het onderzoek bestond uit de volgende stappen:

Systeemanalyse stroomgebied Geul
Analyse functioneren stroomgebied tijdens extreme regen
Verkenning Nature-Based solutions
Onderbouwd advies maatregelen

Geuldal is klimaatbuffer

De volgende conclusies konden worden getrokken:

De belangrijkste oorzaak van het extreme hoge water is een combinatie van de lange duur, de grote hoeveelheden en de hoge intensiteit van de regenval.
Het type en de dikte van de bodem bepalen in sterke mate hoeveel water wordt vastgehouden.
Verschillende vormen van landgebruik (bossen, grasland, akkerland, steden/dorpen, wegen en paden) bepalen in welke mate regenwater direct wegstroomt of korte of langere tijd wordt vast gehouden.
De grootste klimaatbuffer was het dal van de Geul zelf. Deze vlakte is in het Nederlandse deel vaak honderden meters breed en kon voor een groot gedeelte overstromen. Tijdens de hoogste waterstand stond bijna 1000 hectare land onder water, waardoor zeer veel water (ongeveer 50% van wat onderweg was) kon worden geborgen en vertraagd. Hierdoor liepen de waterstanden stroomafwaarts niet verder op. Zonder deze bufferende werking van het Geuldal was de waterstand in Valkenburg en Meerssen nog veel hoger geweest.

Natuur effectieve buffer

Het onderzoek leidde tot een opmerkelijke conclusie: 80-85% van de gevallen neerslag in het Nederlandse deel van het Geuldal werd opgevangen en vastgehouden in de bodem en natuurlijk landgebruik draagt daar fors aan bij. Natuurlijke klimaatbuffers leveren een belangrijke bijdrage aan het opvangen van water en helpen tegen het verder uitbreiden van de overstromingen stroomafwaarts. Natuur is dus een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen hoogwater.