Ontwerpeisen Stromende Nevengeulen

Bureau Stroming heeft in opdracht van WWF-NL een inventarisatie uitgevoerd naar de ontwerpeisen voor stromende nevengeulen. De huidige nevengeulen functioneren als stromend systeem slechts zeer beperkt. Ondiep, stromend habitat is juist van groot belang voor kenmerkende riviersoorten. De ontwerpeisen helpen bij de (her)inrichting van nevengeulen in de toekomst.

Kansen voor riviernatuur

Het rivierengebied in Nederland kent prachtige uiterwaarden, al is het riviersysteem als geheel aan banden gelegd. De natuurlijke dynamiek die hoort bij levende rivieren is beteugeld ten behoeve van de scheepvaart, landbouw en overstromingsbescherming van bewoners en andere gebruikers.

In totaal zijn er de afgelopen decennia in de uiterwaarden van de grote rivieren in Nederland 58 geulen aangelegd, waarvan er 27 zowel boven- als benedenstrooms in open verbinding met de rivier zouden moeten staan en zodoende ‘stromend’ zouden moeten zijn.

Helaas functioneert het leeuwendeel van deze ‘stromende’ geulen niet, of niet optimaal. Ondiep, stromend habitat blijft schaars in het Nederlandse rivierengebied, en deze omissie belemmert het ecologisch herstel van het rivierengebied. De ‘stromende’ nevengeulen functioneren matig door een inadequaat ontwerp, versterkt door onder andere rivierbodemdaling. Hierdoor bieden ze jaarrond niet de juiste omstandigheden voor riviergebonden, stroomminnende soorten. Zie ook de studie 'Effect droogte en lage afvoeren op riviernatuur'.

Door deze bestaande geulen aan te pakken kan er veel winst behaald worden voor riviernatuur. 

Ontwerpeisen voor stromende nevengeulen

Voor de (her)inrichting van de nevengeulen is het belangrijk helder te hebben hoe een nevengeul zo ingericht kan worden dat deze ecologisch optimaal functioneert. In opdracht van WWF-NL heeft Bureau Stroming de ontwerpeisen voor stromende nevengeulen geïnventariseerd.

Voor het realiseren van de waardevolle functies die ecologisch goed functionerende stromende nevengeulen vervullen voor de riviernatuur, is het van belang de natuurlijke situatie zo goed mogelijk te imiteren. Dit vraagt om een goede balans tussen connectiviteit, stroomsnelheid, waterdiepte, substraat, oever, vegetatie en ruimtelijke variatie. In deze studie worden de bouwstenen van de natuurlijke situatie vertaald naar karakteristieken en ontwerpeisen voor een stromende nevengeul.

De checklist in het rapport voor ontwerpeisen van stromende nevengeulen is een goede stap in de richting van natuurherstel in het rivierengebied. De lijst dient als checklist waarmee bestaande ‘stromende’ nevengeulen getoetst kunnen worden en als leidraad voor de aanleg van nieuwe nevengeulen.

Afbeelding: Jeroen Helmer